SAHİH-İ BUHARİ

Bablar - Konular - Numaralar

KİTABU MEVAKİTİS-SALAT

<< 349 >>

باب: من لم يكره الصلاة إلا بعد العصر والفجر.

32. SADECE SABAH VE İKİNDİ NANAZINDAN SONRA NAMAZ KILMAYI MEKRUH GÖRENLER

 

-رواه عمر، وابن عمر، وأبو سعيد، وأبو هريرة.

Ömer, İbn Ömer, Ebu Saîd ve Ebu Hureyre radiyallahu anhum nakletmiştir.

 

حدثنا أبو النعمان: حدثنا حماد بن زيد، عن أيوب، عن نافع، عن ابن عمر قال: أصلي كما رأيت أصحابي يصلون: لا أنهى أحدا يصلي بليل ولا نهار ما شاء، غير أن لا تحروا طلوع الشمس ولا غروبها.

 

[-589-] İbn Ömer radiyallahu anh'den şöyle nakledilmiştir: "Arkadaşlarımı nasıl namaz kılarken gördüysem öyle namaz kılıyorum. Güneşin doğduğu veya battığı anda namaz kılmaya kalkışanlar dışında, gece veya gündüzün herhangi bir vaktinde namaz kılmak isteyen kimseye namaz kılmasını yasaklamam."

 

 

AÇIKLAMA:     (Sadece Sabah ve İkindi Namazından Sonra Namaz Kılmayı Mekruh Gö­renler) Burada İmam Buhârî'nin, başlıkta hükmü zikretmek yerine, mezhepleri zikretmeyi tercih ettiği ileri sürülmüştür. Böylece o, görüş farklılıklarının çok olduğu bir konuda, bir görüşü savunup mutlak doğru olarak ortaya koymak­tan uzak durmayı hedeflemiştir.

 

Bu konudaki rivayetleri incelediğimiz zaman, beş vakitte namaz kılmanın mekruh olduğu sonucu ortaya çıkar: MEKRUH VAKİTLER

 

1. Güneşin doğuşu esnasında,

2. Güneşin batışı esnasında,

3. Sabah namazından sonra,

4. İkindi namazından sonra,

5. Güneş tam tepe noktasında iken.

 

Yaptığımız araştırma sonucu bu vakitleri şu şekilde üçe indirmek müm­kündür:

 

1. Sabah namazından sonra güneş yükselinceye kadar geçen zaman. Böy­lece güneşin doğuşu esnasında kılınan namaz da bu maddenin içine girer.

 

2. İkindi namazından sonra güneş batıncaya kadar geçen zaman.

3. Güneş tam tepe noktasında olduğu zaman Sabah namazını kılmamış birinin, güneş doğmaya başladığı esnada nafile namaz kılmasının mekruh olması, bu sıralamaya girmez. Çünkü burada, nadi­ren meydana gelen durumlar hakkında değil, normal şartlar hakkında görüş beyan edilmektedir. Kısaca namaz kılmanın mekruh olduğu vakitlerin, yuka­rıda belirtilen vakitler içinde dört olması daha güzeldir. Geriye güneşin tam tepe noktasında olduğu beşinci vakit kaldı. Öyle görünüyor ki, bu konuda İmam Buhârî'nin şartlarına uygun bir rivayet mevcut değildir. Bu yüzden bu vaktin mekruh olmadığını gösteren bir başlık kullanmıştır. Ancak bu vaktin mekruh olduğunu gösteren dört hadis vardır:

 

a)  Müslim'in Ukbe İbn Amir'den naklettiği hadis: Şu üç vakitte Nebi s.a.v. namaz kılmamızı ve cenazelerimizi defnetmemizi yasakladı. Bunlar, güneş doğup yükselinceye kadar geçen vakit, (güneş tepe noktasına geldiği için) kimsenin gölgesinin kalmadığı gölgenin doğu veya batıya meyletmediği an ve güneş batmaya meylettiği andan batıncaya kadar geçen zamandır.

 

b) Müslim'in Amr İbn Abese'den naklettiği hadis: "Mızrağın gölgesi kalma-yıncaya kadar (yani mızrağın gölgesi kuzey istikametinde olup doğu ya da ba­tıya meyletmediği zamana kadar)  namaz kıl. Bu vakitten itibaren namaza ara ver. Çünkü bu vakitte cehennem tutuşturulur. Gölge yeniden ortaya çıkmaya başlayınca namaz kıl. Bu hadis Ebu Dâvûd'da "Mızrak, gölgesiyle aynı sevi­yeye gelince" şeklinde nakledilmiştir.

 

c) İbn Mâce ve Beyhakî'nin Ebu Hureyre'den naklettiği hadis: "Mızrak gibi güneş başına dikilinceye kadar (namaz kılabilirsin). Güneş batı İstikametine doğru harekete geçince {namaz kılabilirsin)."

 

d) Muvatta'da geçen Sunabihî hadisi: Güneş, beraberinde şeytanın boy­nuzu olduğu halde doğar. Güneş yükselince şeytanın boynuzu ondan ayrılır. Güneş tam tepe noktasına gelince yeniden şeytanın boynuzu onun yanına gelir. Batıya doğru harekete geçince ondan ayrılır. Batmaya yaklaşınca yeniden ona bitişir. Batınca ise tekrar ondan ayrılır. İşte Allah Resulü bu vakitlerde namaz kılmayı yasaklamıştır.  Bu rivayet, ravileri güvenilir olmasına rağmen, mürsel bir hadistir.

 

ÖNEMLİ AÇIKLAMA:

 

Bazıları sabah ve İkindi namazlarından sonrası ile güneşin doğuşu ve batışı esnasında namaz kılmanın yasaklanması ayrı ayrı hikmetlere dayandırdıkları için "İlk iki durumda namaz kılmak mekruhtur, diğer iki durumda ise namaz kılmak haramdır" demişlerdir. Muhammed İbn Şîrîn ve Muhammed İbn Cerîr et-Taberî bu görüşü benimseyen âlimlerdendir. Bu âlimler, Nebi s.a.v.'in ikindi namazının farzından sonra namaz kıldığını gösteren ve sahih bir şekilde nakledilen hadisi delil olarak kullanmışlardır. Onlara göre bu hadis, ikindi namazından sonra namaz kılmanın haram olmadığına delalet eder. Belki de O'nun bu fiili, bu şekilde namaz kılmanın caiz olduğunu açıklamak için yaptığı şeklinde anlaşılabilir. Bir sonraki başlıkta bu konuya tekrar dönülecektir. İbn Ömer'den güneş doğuncaya kadar sabah na­mazından sonra namaz kılmanın haram, ikindi namazından sonra güneş sararıncaya kadar namaz kılmanın İse mubah olduğu görüşü nakledilmiştir. İbn Hazm da bu görüşü benimsemiştir. Bu görüşünü Hz. Ali'den gelen şu hadisle desteklemiştir: "Nebi s.a.v. güneşin yüksekte olduğu durumlar hariç İkindi namazından sonra namaz kılmayı yasaklamıştır." Bu ha­disi, Ebu Dâvûd sahih ve güçlü bir senetle nakletmiştir. Ancak meşhur olan görüşe göre bu vakitlerin tamamında namaz kılmak mekruhtur. Bunun tahrimen ve tenzihen olduğunu belirten görüşler de vardır. Doğrusunu en iyi Allah bilir.